BAROLO

De Barolo, ook bekend als de koning van wijnen en de wijn van koningen, vormt het kloppende hart van de wijngemeenschap van de Langhe.

Barolo wijn wordt gemaakt binnen de Barolo appellatie rondom het dorp Barolo in de wijnstreek bekend als de Langhe. De Langhe is gesitueerd in het zuiden van de Italiaanse provincie Piemonte en ligt in een een soort natuurlijk amfitheater. Het wordt aan drie kanten beschermd door bergketens, in het noorden de Zwitserse Alpen, in het westen de Franse Alpen en aan de zuidzijde de Appenijnen. Mede door zijn geologische ligging worden hier enkele van de beste wijnen ter wereld gemaakt. Barolo behoort samen met zusterwijn Barbaresco en de Toscaanse Brunello di Montalcino tot de drie meest gedistingeerde wijnen van Italië.
Samen met de noordelijker gelegen Roero, oostelijker gelegen Monferatto en de Langhe voorop, wordt dit gebied beschouwd als een van de belangrijkste streken voor het produceren van kwaliteitswijnen in Italië. Piemonte staat zichzelf er dan ook op voor over geen enkele IGT wijn maar in plaats daarvan over de 45 hoger aangeschreven DOC wijnen en maar liefst 15 DOCG (het summum op wijngebied in Italië) wijnen te beschikken. Waarvan Barolo en Barbaresco op gelijke voet staan met de beste wijnen uit Bourgondie, Bordeaux of Montalcino.

Historie

In 1600 werd de Nebbiolo-druif al gewaardeerd en geconsumeerd door de aristocratie en de leden van de koninklijke familie van Savoye, maar dankzij de hulp van Camillo Benso, graaf van Cavour, die de Franse oenoloog Alexandre-Pierre Odart inschakelde, werd het productieproces verbeterd. In die tijd begon Barolo aan zijn klim naar succes en het veroveren van de harten van de meest veeleisende fijnproevers over de hele wereld.

Na een gedwongen pause veroorzaakt door de komst van phylloxera en verschillende oorlogen werd het gebied waar Barolo werd geproduceerd voor het eerst in 1909 afgebakend door het Landbouwcomité van Alba. Een ander keerpunt kwam in 1934 toen op 30 juni het Consortium van de traditionele wijnen van Barolo en Barbaresco werd opgericht. Het laatste belangrijke moment was in 1980, toen het de DOCG-erkenning ontving.

Diversiteit

Bodem

Hieronder volgt een stukje taaie kost maar verklaart heel erg mooi waarom bijvoorbeeld een Barolo wijn uit La Morra compleet anders is dan een Barolo wijn uit Serralunga. Of waarom zelfs twee wijnen van eenzelfde wijngaard een andere smaak kunnen hebben:
Circa 30 miljoen jaar geleden tijdens het Oligoceen stond de Langhe onder water, tektonische plaatverschuivingen hadden de oceanen omhoog gestuwd, na terugtrekking van het water, zo’n vijf miljoen jaar geleden, bleef er een fijnkorrelig kleiachtige zandbodem over rijk aan kalk en fossiele sedimenten.
De bodemsoorten in de Barolo appellatie bestaan over het algemeen uit marine sedimenten met afwisselend onderlagen van mergel (klei en kalk) en zandsteen.
Daarnaast bestaan er drie verschillende soorten geografische formaties gevormd in drie verschillende tijdperken (en welke grofweg 3 verschillende soorten Barolo opleveren).

De oudste is de Lequio formatie uit het Seravalliaanse en Tortonische tijdperk, deze bevindt zich in en rondom Serralunga en delen van Monforte. Deze bodemsoort is arm aan voeding en houdt weinig vocht (regen en sneeuw) vast, hierdoor moet de wijnstok harder werken en dat levert uiteindelijk druiven op waarmee krachtige wijnen gemaakt worden met een ferme structuur en een langhe houdbaarheid.
De Lequio formatie bestaat voornamelijk uit mergel, klei, kalk en zandsteen en heeft een lichtgele bijna witte kleur.

Sant’ Agata mergel stamt uit het Tortonische en ten dele uit het Messiniaanse tijdperk en bestaat voornamelijk uit kalkachtige klei en blauwgrijze mergel en wordt gevonden rondom Barolo en La Morra (en in Barbaresco). Deze bodemsoort is iets voedzamer en blijft door zijn compactere structuur langer vochtig. Hierdoor levert het wijnen op die niet meteen de body en structuur hebben van de wijnen van de eerder genoemde Lequio formatie maar ze zijn wel meteen al toegankelijker, delicater en hebben vaak een prachtig bouquet.

De derde formatie is de Diano zandsteen uit het Serravaliaanse en Tortonische tijdperk en is rijk aan zand, vooral in de onderlagen. Het gebied waar zich deze bodemsoort bevindt strekt zich uit van Monforte tot het oosten van Barolo en omvat heel Castiglione Falletto. De wijnen van deze bodemsoort kenmerken zich door hun elegantie en structuur. Door velen beschouwd als de ideale grondsoort voor het maken van een Barolo.

Naast de grondsoort is het natuurlijk van evident belang wat de wijnboer zelf voor stempel drukt op zowel de druif (het werk in de wijngaard; green pruning, bodembehandeling, bestrijding ziektes etc.) als op de uiteindelijk wijn (fermentatie, maceleratie, rijping etc.).

Barolo wars

Ook de Barolo Wars hebben een grote stempel gedrukt op de evolutie van het produceren van Barolo.

Begin jaren 80 waarde er een ware revolutie door de Langhe, een nieuwe generatie wijnmakers eiste modernisering. De oude generatie werkte op een manier zoals ze dat al honderd jaar deden en rijpten hun prachtige wijn in oude grote houten “botte” (grote houten vaten) waar soms de gaten in zaten. Door het gebrek aan hygiëne werd de wijn enorm lang gefermenteerd. Na vele bezoeken aan hun Franse collega’s vlak over de grens werden de kleinere Franse barriques geïntroduceerd in de Langhe, iets waar de traditionalisten hun neus voor ophaalden, maar waar de internationale wijnwereld enorm enthousiast van werd.
Zo geschiedde het dat het fenomeen traditionalisten en modernisten binnen de Barolo-wereld geboren was. In die eerste jaren van de Barolo Wars ging het er zo heftig aan toe dat deze twee groepen elkaar het licht in de ogen niet wenste. Iets wat heden ten dage niet meer aan de orde is. Er bestaan nog steeds modernisten en traditionalisten maar qua wijn maken is het niet meer zo zwart wit als vroeger. Er wordt nu door een groot deel van de wijnmakers bijvoorbeeld gewerkt met zowel barrique als botte. Zij laten de wijn bepalen wat hij nodig heeft.
De laatste jaren is er toch weer een beetje een tendens richting grote houten vaten. Na de extreme hout, vanille, chocola tonen van de Barolo’s uit de jaren '90 en het begin van deze eeuw, stapt men daar nu weer een beetje vanaf. Redenatie is dat op (nieuw) barrique gerijpte Barolo te veel invloed ondervindt van het hout en zodoende de identiteit van de Nebbiolo druif naar de achtergrond wordt verdreven. Om dit te voorkomen keren veel wijnmakers terug naar de grote botte of op zijn minst naar gebruikte barriques welke minder hun stempel op de wijn zetten.
Onze persoonlijke voorkeur neigt ook meer naar de Barolo welke zijn karakter puur uit de druiven en het terroir haalt. In deze Barolo’s proef je dan ook echt de herkomst, ze zijn eerlijk en kunnen niet “geupgrade” worden door een laagje vanille. In deze Barolo’s proef je het land, de bodem, de zon, zijn ligging met als bindende factor de druif die deze smaken in zeven maanden in zich op heeft genomen.

Informatie

Dit is bij lange na nog niet een totaaloverzicht wat betreft de Barolo wijn en er zijn dan ook boeken over vol geschreven.
Wij als gepassioneerde Barolo liefhebbers en verkopers hebben getracht een tipje van de sluier op te lichten en u een beetje wegwijs te maken. Het is een complexe materie maar we hopen dat dit toch een beetje gelukt is en dat u als klant iets wijzer bent geworden over het fenomeen dat Barolo is.